Czy polska wódka jest modna, czy jesteśmy z niej dumni, jak ją pijemy i co tak naprawdę o niej wiemy? Z okazji trzeciej rocznicy obowiązywania definicji Polskiej Wódki, przypadającej 13 stycznia 2016 roku, instytut badawczy SW Research przeprowadził w listopadzie 2015 roku badania na zlecenie Stowarzyszenia Polska Wódka, patrona powstającego na warszawskiej Pradze pierwszego w Polsce i na świecie Muzeum Polskiej Wódki.
Choć polska wódka gości na naszych stołach od setek lat, dopiero trzy lata temu doczekała się swojej definicji. 13 stycznia 2013 roku weszła w życie znowelizowana ustawa, która reguluje i opisuje jej skład oraz poszczególne etapy procesu produkcji. Dzięki definicji wiadomo jaki alkohol ma prawo posługiwać się mianem „Polskiej Wódki” i czym różni się od „wódki z Polski”. Warto o tym wiedzieć sięgając po wysokiej jakości narodowy alkohol na sklepowej półce.
Mody przemijają, a polska wódka jest zawsze na topie
Polska wódka jest nieodłącznym elementem polskiej kultury i tradycji, towarzyszy nam podczas najważniejszych uroczystości i spotkań towarzyskich. Ma także niebagatelne znaczenie dla gospodarki – od lat jest znaczącym polskim produktem eksportowym, rozpoznawalnym na całym świecie. Nie dziwi zatem fakt, że ponad 55% respondentów badania przeprowadzonego na zlecenie Stowarzyszenia Polska Wódka w listopadzie 2015 roku wymienia ją na pierwszym miejscu wśród produktów, którymi podjęliby gości z zagranicy. Zdaniem ankietowanych to także z niej nasz kraj jest znany poza granicami (45,9% odpowiedzi); plasują narodowy trunek na drugiej pozycji po Papieżu Janie Pawle II, a przed muzyką Fryderyka Chopina. Pytani dlaczego barmani chętnie wybierają polską wódkę, respondenci wskazywali jej wysoką jakość (55%) oraz dobry smak (48,5%). Paradoksalnie jednak tylko 23% uczestników badania uznało czystą wódkę za modny alkohol. – Moda to rzecz zmienna. Postrzeganie wódki jako polskiego trunku narodowego jest ponadczasowe, jest schematem kulturowym, czymś znacznie trwalszym niż moda. Gościa z zagranicy częstuje się tym, z czego dany kraj słynie, nawet jeśli w danym momencie nie ma na to mody – komentuje wyniki badań Anna Gołębicka, ekspert ds. komunikacji, która pracuje dla czołowych polskich marek i współpracuje z Centrum im. Adama Smitha.
Czy Polak zna się na polskiej wódce?
Blisko 40% ankietowanych deklaruje, że spośród alkoholi najchętniej wybiera czystą wódkę, pijąc ją w czystej postaci (20,8%) lub popijając sokiem/napojem gazowanym (37,6%), w drinkach pije ją 24% badanych. Okazją do konsumpcji są spotkania z rodziną i przyjaciółmi (ponad 70% wskazań), w większości odbywające się w domowym zaciszu (57,4%). Polacy piją wódkę także na imprezach plenerowych (29,7%) czy w pubach/klubach (25,9%).
Choć Polacy znają i polecają polską wódkę, znajomość jej definicji deklaruje tylko 27,9% badanych (5,6% zdecydowanie zna, 22,3% raczej zna), a 43,3% nie jest w stanie określić, czy ją zna. Jednocześnie największy odsetek respondentów (57,6%) wskazał prawidłowo, że wedle definicji „Polska Wódka otrzymywana jest z alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego uzyskanego z żyta, pszenicy, jęczmienia, owsa, pszenżyta albo ziemniaków, uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Jednak tylko 27% ankietowanych ma świadomość, że równie ważnym kryterium co składniki jest fakt, by wszystkie etapy produkcji odbyły się na terytorium Polski. Tylko alkohol spełniający łącznie te wymogi może nosić miano polskiej wódki.
O tym, że polska wódka posiada chronione oznaczenie geograficzne, zarejestrowane w Unii Europejskiej, wie mniej niż co trzeci ankietowany. Jak pokazały wyniki badań, respondenci nie rozróżniają które produkty posiadają chronioną nazwę pochodzenia (np. oscypek), a które chronione oznaczenie geograficzne (np. polska wódka). Poproszeni o wskazanie produktów posiadających chronione oznaczenie geograficzne, blisko 80% respondentów wskazało na oscypek, a 56% rogal świętomarciński.
– Jak na trunek o wielowiekowej historii, z którego Polska jest znana, wyniki badań dotyczące wiedzy Polaków na jego temat wypadają słabo. Jasno widać potrzebę edukacji, zwłaszcza, że polska wódka ma wielki potencjał dla promocji Polski, jak whisky dla Szkocji czy wino dla Francji. Podstawowym wyzwaniem komunikacyjnym jest zbudowanie nowego wizerunku polskiej wódki, nauczenie Polaków koneserskiego podejścia tzn. świadomej i uważnej konsumpcji, zwracania uwagi na składniki, proces produkcji, a także kreowanie nowej kultury picia w bezpiecznych ilościach – podsumowuje Anna Gołębicka.
Weź polską wódkę pod lupę
Świadomy wybór jest wyrazem podejmowania przemyślanych decyzji konsumenckich. Jak wynika z badań, Polacy są ciekawi składu produktów, po które sięgają, jednak najczęściej sprawdzają etykiety znajdujące się na produktach spożywczych: na wędlinach (37,6%), świeżym mięsie (36,6%) oraz nabiale (34,1%). Kupując alkohol robimy to dużo rzadziej – niespełna 9% respondentów twierdzi, że zawsze sprawdza etykietę na butelce, około 20% uznaje, że robi to często, pozostali zaś przyznają, że analizują etykiety tylko od czasu do czasu (23,7%), rzadko (21,2%) lub nigdy (19,4%).
– Polacy najczęściej sprawdzają etykiety takich produktów, wobec zawartości których mają określone oczekiwania lub obawy, że są one niespełnione. Ponieważ nie został wykreowany „złoty standard” dobrej wódki, kupujący nie mając skonkretyzowanych oczekiwań, nie analizują etykiet – wyjaśnia Anna Gołębicka.
Definicja Polskiej Wódki mówi, że musi być ona wytworzona z tradycyjnych polskich zbóż (żyto, jęczmień, owies, pszenica, pszenżyto) lub ziemniaków, a wszystkie etapy produkcji muszą odbywać się na terenie Polski. Tym, co wyróżnia polską wódkę na tle innych tego typu trunków, jest droga od surowca z pola upraw do alkoholu dostępnego na sklepowych półkach. Proces produkcji przebiega dwuetapowo: w gorzelni i zakładzie rektyfikacji, dzięki czemu nad jakością i smakiem polskiej wódki czuwa również człowiek, doświadczony gorzelnik.
O zgodności alkoholu z definicją informuje umieszczony na butelce napis Polska Wódka / Polish Vodka, a także oznaczenie Stowarzyszenia Polska Wódka. Warto też wiedzieć, że zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej, Polska Wódka jest produktem chronionym oznaczeniem geograficznym.
Znajomość definicji Polskiej Wódki oraz świadomość oznaczeń, które posiada, pozwala odróżnić wysokiej jakości Polską Wódkę od „wódki z Polski”. Różnica pozornie niewielka, ale kluczowa. – Szacujemy, że aktualnie w Polsce tylko 15-20% produkowanej wódki spełnia definicję Polskiej Wódki. Celem Stowarzyszenia Polska Wódka, patrona powstającego w Warszawie Muzeum Polskiej Wódki, jest, by ten wskaźnik znacznie wzrósł. Przyniesie to korzyść konsumentom, którzy będą mieli gwarancję najwyższej jakości alkoholu, polskim rolnikom i gorzelnikom, a w efekcie polskiej gospodarce – mówi Elżbieta Kwiecińska-Prysłopska, dyrektor generalna Stowarzyszenia Polska Wódka.
