Fernet

gorzki ziołowy likier o mocy 38-45% (zwykle 40%), w Niemczech takie likiery nazywane są bitterem, we Włoszech – amaro. Jest wiele receptur, najsłynniejsze to włoskie Fernet Branca i Stock (ta druga marka jest obecnie produkowana przede wszystkim w zakładach Stocka Czechach, gdzie jest na nią ogromny rynek zbytu). Ma gorzki smak i ciemny kolor uzyskiwany dzięki dodaniu karmelu. Charakterystyczny zapach i smak zawdzięcza mieszance ponad 40 ziół (w przypadku Fernet Branca), m.in.: mirry, kardamonu, aloesu, szafranu, rumianku, rabarbaru. Przez krótki czas (do roku) starzony w beczkach. Receptura została wypracowana przez Marię Scalę w 1845 roku w Mediolanie, która po ślubie przyjęła nazwisko swego męża Branca. Nazwa pochodzi od słów fer net – czyste żelazo. Inna znana włoska nazwa, mniej wytrawna w smaku, to Fernet Paolucci. Czeski Fernet – bardziej gorzki i moim zdaniem lepszy od włoskiego, produkowany jest od 1884 roku przez firmę Stock (na butelkach jest data 1927). Również pochodzi z Włoch – pierwotnie destylowany był w Trieście, gdzie do dziś jest gorzelnia Stocka, jednak największa produkcja Fernet Stock jest dziś pod Pilznem w zakładach w miasteczku Božkov. Ten czeski jest mieszanką 14 gorzkich ziół. Fernet najlepiej smakuje sam z lodem, choć jest też wykorzystywany do wielu drinków, z których najprostszy i najpopularniejszy to czeski Bavorak – Fernet i tonik. Włosi piją kawę z Fernetem – cafe corretto. Fernet produkowany jest też m.in. w Albanii, ten jest jednak zupełnie inny w smaku, zdecydowanie gorszy, słodki z powodu nadmiaru karmelu, a także w Rumunii – bardziej owocowy. Jest też wielu producentów Ferneta w Czechach i na Słowacji, którzy nie mają tej renomy, co Stock – np. firma Dynybyl produkuje Fernet Black Widow (37,5%) i Fernet Tradiční (40%), firma Granette oferuje Fernet Golden (40%), firma Palírna u Zeleného stromu ma Fernet Pocker (40%), w ofercie gorzelni Jenčík a Dcery jest Fernet Černý Baron (40%). Znacznie ustępują one jednak zarówno marce Branca jak i Stockowi. Z kolei na rynkach zachodnioeuropejskich z Fernetem Branca konkuruje Fernet Ramazzotti.

Jest też wiele smakowych odmian Ferneta – najpopularniejszy to Fernet Citrus (30%), produkowany przez wiele firm, ale najbardziej znany jest Citrus Stock, o posmaku cytrynowym. Jest też Fernet pomarańczowy Fernet Orange Stock – moim zdaniem bardzo dobry, lepszy niż cytrynowy, ale trudno go poza Czechami dostać. Ciekawostką jest przezroczysty Fernet 8000 Stock – robiony z 35 odmian ziół, ale i tak ustępuje smakiem oryginalnemu produktowi, podobnie zresztą jak wszystkie owocowe. Jest też Fernet z dodatkiem cynamonu czy soku wiśniowego, a swego rodzaju ciekawostkę stanowi produkowany przez Granette Fernet Koka – z dodatkiem liści koki i cytryny, moim zdaniem jednak jest niedobry. Włosi robią Fernet z dodatkiem mięty i to jest chyba jedyne udane połączenie.
Przyznam, że Fernet Stock to jeden z moich ulubionych alkoholi i bardzo żałuję, że nie jest dostępny w Polsce. Z każdego wyjazdu do Czech przywożę jednak kilka litrów.
Oczywiście Fernet często występuje w czeskiej twórczości lirycznej, zacytujmy tu fragment tekstu pod znamiennym tytułem „Fernetový oči” z repertuaru grupy Kern:

Boty mívám toulavý Každý týden cestu jinou Málo spím a nesnídám A neholím si tvář V kapse noci stříbro mám Taky nůž a fotku Kterou k lidem zámky otvírám Když nenajdu klíč Hořká vůně fernetů Pohledům tvým hlavu stíná V hloubce očí zůstanou Jen kameny slov ty půlky vět mi vrať Dotyk úst má příchuť jinou Nelekej se šedi stěn A mraků nad hlavou Jako dým se rozplynem A kůže rozestýlá Něco víc je zbytečné Už kvůli nám Hořká vůně fernetů Pohledům tvým hlavu stíná V hloubce očí zůstanou Mraky nad hlavou.

[nggallery id=100]