Stumbras to największy na Litwie producent alkoholi. Zabytkowa fabryka mieści się w Kownie, niemal w samym centrum miasta, blisko dworca kolejowego. Marka należy do litewskiej spółki holdingowej MV Group, zajmującej się handlem hurtowym napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych w Krajach Bałtyckich. Zakład powstał w 1906 roku, w carskiej Rosji. Nazwa oznacza żubra, który od początku istnienia firmy widnieje na etykietach wyrobów, choć jego postura i kierunek w jakim jest zwrócony kilkakrotnie się zmieniały.
Przed wojną była tu klasyczna gorzelnia, potem dobudowano rektyfikację. Po wojnie skupiono się na wyrobie wódek i likierów oraz brandy. Destylaty winne są importowane, gównie z Francji, ale leżakowane, uszlachetniane i butelkowane w Kownie. Obecnie produkowane są dwie linie brandy – Gloria oraz Imperial XII, a oprócz różnych wariantów wiekowych są tu też wersje smakowe, np. z dodatkiem nalewów śliwkowych lub syropu klonowego. Sztandarowy produkt to słynne litewskie likiery – 999 Trejos Devynerios (w trzech podstawowych odmianach, każdy składa się z 27 ingredientów: 9+9+9, do tego dochodzi wiele edycji limitowanych). To receptura starsza niż sam zakład, trudno dokładnie określić, kiedy powstała, na pewno znana była już w XIX wieku, a są źródła, które wskazują na wiek XVI. Wszystkie składniki ziołowe, korzenne i owocowe są osobno macerowane w wielkich stalowych kadziach, znad których unoszą się intensywne aromaty. Potem różne maceraty są ze sobą łączone i wspólnie leżakują, część w stalowych zbiornikach, część w dębowych beczkach. Podczas wizyty w kowieńskim zakładzie można spróbować ekstraktu likieru 999 o mocy 45%, jest gorzki jak przyprawowy bitters.
Produkowane w Kownie wódki czyste to znana w Polsce linia Stumbras – obecnie dziesięć wódek czystych i smakowych, wśród nich robiona specjalnie na polski rynek wersja ziemniaczana, wódki smakowe: malina, pigwa, żurawina, orzech laskowy, wszystkie niezmiennie butelkowane z mocą 40%. Dwie inne linie wódek to: Ozone, dedykowana głównie do koktajli i Lithuanian Vodka, która trafia w większości na rynek lokalny i na eksport do Rosji i Krajów Bałtyckich.
Wśród starych receptur są likiery miodowe Krupnika i Midaus Nektaras, likiery ziołowe: Palanga, Malūnininkų, owocowe: Dainava, Žagarės vyšnių, Slyvų Likeris, czy linia Voruta. Są też bardziej nowoczesne likiery w linii Summer Garden.
Od 1956 roku powstaje wedle tej samej receptury Stumbras Starka Originali Składniki to: wędzone śliwki, liście jabłek i gruszek, brandy, słodkie wino likierowe. W 2021 roku powstała nowa receptura, której nie ma jeszcze w Polsce, Starka Darkside z dodatkiem wędzonej papryki.
Mistrzowskie trunki powstają w serii Art in the Barrel – bardzo limitowane edycje, z pojedynczych beczek, a czasem też nie starzone, lecz robione według wyszukanych receptur. Ukazują się rzadko i natychmiast są wykupywane.
Zakład w Kownie to przede wszystkim rozbudowana linia maceracji, nie tylko na potrzeby likierów 999, lecz dla wszystkich wódek gatunkowych i likierów. Są tu też niewielkie alembiki do wyrobu spirytusów owocowych, perkolatory do uzyskiwania ekstraktów, filtry, zestawialnia (własne głębinowe ujęcia wody), leżakownia, linie do butelkowania i automatycznego konfekcjonowania.
Przy zakładzie działa niewielkie muzeum, w nim etykietki, stare butelki, stare destylaty, alembiki, pokazane są też składniki, z których robi się 999 i przykłady jak zmienia barwę brandy wraz z procesem jej starzenia. Jest także odtworzony gabinet Mukolasa Velykisa, który w latach 20. i 30. XX wieku był kierownikiem zakładu – na stoliku dawnego prezesa stoi Krupnikas w zabytkowej butelce. Organizowane są tu degustacje.
Stumbras eksportuje swoją produkcję do ok. 30 krajów, na sześć kontynentów, jest jednym z największych w krajach bałtyckich podatników, rocznie butelkuje ok. 13 mln l alkoholu.
W ramach holdingu MV Group Stumbras działa w obrębie spółki MV Group Production, w skład której wchodzą także zakłady produkcyjne: Alita, Anykščių vynas i Gubernija. Alita z zakładem w Alytus, to jeden z największych na świecie producentów win musujących, a także m.in. brandy czy okowit zbożowych. Zdolności produkcyjne to ok. 10 mln l rocznie. Zakład Anykščių vynas z Anyksciai to producent tradycyjnych, regionalnych win owocowych oraz soków. Rocznie butelkują ok. 2,7 mln l napojów alkoholowych. Gubernija to browar w Siauliai, produkujący piwo i naturalny kwas, rocznie butelkuje ok. 10 mln l. W 2021 roku zostało tam otwarte centrum dla zwiedzających.
MV Group to ok. 350 produktów, które są dostarczane przez trzy centra dystrybucyjne do ponad 15 tys. punktów detalicznych, 3 tys. punktów HORECA i 1,5 tys. sklepów sieciowych na Litwie, Łotwie, w Estonii i w Polsce. Poza własnymi alkoholami mają szeroka ofertę importową – whisky, gin, rum, słynny bitters Angostura i inne. Historia MV Group zaczęła się w 1992 roku, wraz z powstaniem spółki Mineraliniai Vandenys. W 2006 roku firma wkroczyła na rynek Polski, natomiast od roku 2007 jest obecna na rynku estońskim i łotewskim.
A to oceny kilku pozycji z linii Art in the Barrel, których udało mi się spróbować.
Art in the Barrel Ekologiska Samane (50%)
Żytni zacier destylowany w alembiku, fermentacja z udziałem drożdży piekarniczych. Zapach bardzo delikatny – młode zielone ziarno, trawa, nuty podobne do grappy. Smak ciemnego chleba, pestki dyni, prażony słonecznik. W finiszu jabłka, nuta mocno wypieczonej skórki chleba.
4.5/5
28/27,5/27,5/8,5=90,5
Art In the Barrel Starka (43%)
38 miesięcy w beczkach po brandy, wypuszczono 280 butelek. Zapach liści, kory, drewna, wędzonych śliwek, wiśni, rodzynek, pomarańczy. Smak wiśniowy, dość słodki – daktyle, figi, rodzynki. W finiszu nieco pieprzu i suszone owoce.
3.5/5
22,5/23,5/24/7,5=77,5
Art in the Barrel Brandintas Krupnikas (40%)
Klasyczny Krupnik leżakowany w beczkach, 552 butelki. Zapach przyjemnie miodowy, nuta anyżu. Smak bardzo słodki, oleisty. W finiszu wyraźnie czuć anyż, gałka muszkatołowa, goździki.
4.5/5
27,5/29/29/9=94,5
Art in the Barrel Raspberry Ginger (25%)
Likier o pięknym zapachu malin, z nutą imbiru. W smaku cudowne połączenie słodyczy syropu malinowego i pikantności imbiru. Finisz słodko-pikantny, lekko też czuć cytrynę.
5/5
29/29/28,5/9=95,5
Art in the Barrel Spicy Orange (35%)
Kolejny likier, zapach bardzo przyjemny, pomarańczowy, mandarynkowy. Smak cierpki, bardzo przyjemny, kwaskowy – limonka, ale też bardzo rozgrzewające nuty w finiszu papryczki chilli.
4.5/5
27/27/28/8=90
