Grappa – Spirito Italiano. Italian Spirit

Książka napisana przez mistrza grappy, kolekcjonera, badacza, wielką osobowość. Jacopo Poli zgromadził tu 371 zdjęć starych butelek grappy, ze wszystkich regionów Włoch, ze 181 destylarni, z których większość już nie istnieje. Jacopo od lat zbiera grappę, ma największą na świecie kolekcję pełnych butelek – dużych i małych, a także starych książek, faktur, znaków akcyzowych, aparatów do destylacji i wszelkich urządzeń związanych ze sztuką destylacji. Ma trzy muzea – malutkie w Wenecji, większe w Bassano del Grappa i ogromne w Schiavon, gdzie mieści się też destylarnia, sama w sobie będąca żywym muzeum.


„Z grappą jest jak z Włochami. Zjednoczona w nazwie i podzielona ze swej natury na niezliczoną ilość regionalnych, prowincjonalnych, indywidualnych osobowości” – pisze Jacopo Poli.
Historię grappy Włosi lubią przedstawiać, zaczynając od średniowiecza, alchemii i Schola Medica Salernitana, czyli Szkoły Medycznej w Salerno, której początki sięgają IX wieku. Jak ze wszystkim we Włoszech, tak i z tymi początkami grappy mocno przesadzono. To, co dzisiaj nazywane jest grappą, czyli przedestylowane wytłoczyny winogron, pojawia się gdzieś około XVIII wieku, wcześniej destylowano wino, czyli robiono brandy, czy też to, co Włosi nazywają acquavite di Uva, czyli destylat z całych fermentujących winogron. Pierwsze zachowane zapiski dotyczące destylacji we Włoszech pochodzą z XVI wieku i jest ich całkiem sporo. Można tu wymienić takie dzieła jak: „Coelum Philosophorum” Philippa Ulstadta (1535 rok), „De Vinaceorum Facultate” neapolitańskiego fizyka Donato Antonio Altomare (1562) czy „Historia Planetarum” (1578). W księgach tych pojawiają się takie definicje jak „quinta essentia ex musto” czy „spiritus musti”.
O możliwości destylacji wina i skórek winogron pisał w 1718 roku Bernardino Ramazzini w dziele „De Morbis Artificum”, gdzie nie tylko sugeruje, że wytłoczyny nadają się do produkcji alkoholu, ale też sugeruje przechowywanie takiego trunku w drewnianych beczkach. Mieszankę wina i wytłoczyn sugeruje poddawać fermentacji przez co najmniej miesiąc, a jeszcze lepiej – przez całą zimę. Pojawia się też określenie graspia, którym nazwano mieszankę tego co pozostało po tłoczeniu winogron na wino, z dodatkiem wody. Dzisiaj włoskie przepisy zakazują robienia z takich pozostałości alkoholu, ale Francuzi wciąż w ten sposób robią swój marc.
Pierwszym znanym historycznie producentem alkoholu z wytłoczyn winogron, jest niejaki Jeste Massara z Sannazzaro di Trento, który od papieża Piusa VI w marcu 1797 roku otrzymał dwunastoletni przywilej wyłączności na destylację wytłoczyn w kilku regionach Włoch. Znaczyłoby to, że w XVIII wieku grappa była już w Italii znana. Jak jednak pisze Jacopo Poli, popularność grappy zaczyna się we Włoszech dopiero wraz z pojawieniem się tanich, przewoźnych urządzeń do destylacji – początkowo sprowadzanych z Francji, jak bardzo popularny w połowie XIX wieku aparat Villard-Rotner, ale szybko pojawili się i włoscy producenci alembików. W 1880 roku pojawia się dedykowany grappie przewoźny aparat zwany Alambicco mobile, którego producentem był Enrico Comboni.
W 1874 roku w Mediolanie powstało stowarzyszenie destylatorów – Associazione Italiana dei Fabricanti e Commercianti de Alcool. Osobne stowarzyszenie producentów grappy powstało w 1922 roku – Unione Italiana Distillatori Vinacce. Wówczas we Włoszech działało już ok. 2000 producentów mocnych alkoholi, choć tylko niektórzy produkowali grappę. W większości były to trunki pozbawione nazw, butelek czy etykiet, rozlewane prosto z beczek czy cystern. Grappa popularna była na północy Włoch, w regionach górskich. W popularnej publikacji poświęconej włoskiej kuchni, „Guida gastronomica d’Italia”, grappa jest definiowana jako trunek „ludzi z gór”. Przez długi czas była trunkiem ubogich. Tania i źle destylowana. Dopiero w latach 70. XX wieku zaczęła zyskiwać nowy, dużo bardziej luksusowy, wizerunek. Zaczęto świadomie wprowadzać na rynki i promować jednoszczepowe grappy, także z mniej aromatycznych winogron. Wcześniej jednoszczepowe były tylko grappy z odmian bardzo aromatycznych – traminer, moscato, malvasia, prosecco. Według Jacopo Poli po raz pierwszy nazwa szczepu pojawiła się na butelce grappy w 1932 roku, była to Grappa Moscato.
Według definicji UE z 1989 roku słowo „grappa” odnosi się do destylatu z wytłoczyn winogron, produkowanego we Włoszech. Wcześniej stosowano wymiennie określenia grappa lub acquavite di vinaccia. Alkohol musi być destylowany bezpośrednio z wytłoczyn, bez dodatku wina.

Scroll to Top
Spirits logotyp czarny

Dostęp zablokowany

Nie spełniasz wymogów dotyczących wieku użytkowników strony.
Warsaw Spirits Competition 2024

Rejestracja otwarta

Zgłoś swoje uczestnictwo w festiwalu!

Spirits logotyp czarny

Czy ukończyłeś/aś 18 lat?

Treści na tej stronie przeznaczone są wyłącznie dla osób dorosłych.